Mała harmonia samogłoskowa oraz liczba mnoga (+WIDEO)

Mam nadzieję, że tym wpisem przekonam Cię do faktu, że języka tureckiego nie musimy wrzucać do wora z napisem trudny. Dzisiaj o jednej z głównych zasad gramatycznych, zaraz się przekonasz, że całkiem prostej. :)

Język turecki należy do grupy języków aglutynacyjnych (więcej o języku tureckim i aglutynacji przeczytasz tutaj). W skrócie, nowe wyrazy tworzone są przez dodanie odpowiedniej końcówki (lub końcówek) zmieniającej znaczenie lub formę gramatyczną naszego słowa.

W języku tureckim mamy 8 samogłosek. Są to:

a   ı   o   u   e   i   ö   ü

Uwaga! Litera y w języku tureckim jest spółgłoską ;) odpowiada naszemu polskiemu j.

W języku tureckim (podobnie jak i w polskim) możemy podzielić samogłoski na przednie oraz tylne:

Tylne: a, ı, o, u

Przednie: e, i, ö, ü

Myślę jednak, że 99% Polaków nie wie które są które, bo w języku polskim nie ma to aż tak wielkiego znaczenia, ani następstw gramatycznych. W tureckim już tak. Zaraz wytłumaczę dlaczego.

Zasada małej harmonii samogłoskowej

odnosi się do tworzenia sufiksów (końcówek) dwupostaciowych. Dwupostaciowych czyli mamy dwie formy jednego sufiksu. O tym mogliście się już przekonać we wpisie Tureckie powitania i pożegnania, gdzie wystąpił sufiks liczby mnogiej w dwóch postaciach

akşamlar – wieczory

geceler – noce

a więc sufiks -lar lub -ler

Według zasady małej harmonii samogłoskowej:

 - jeśli ostatnia samogłoska w wyrazie jest samogłoską tylną (a, ı, o, u), dodany sufiks zawiera samogłoskę a (-lar)

Przykłady:

avukat – adwokat, prawnik    

avukatlar – adwokaci, prawnicy

araba – samochód    

arabalar – samochody

kız – dziewczyna    

kızlar – dziewczyny

doktor – lekarz    

doktorlar – lekarze

kuş – ptak   

kuşlar – ptaki

 - jeśli natomiast ostatnią samogłoską w wyrazie jest samogłoska przednia (e, i, ö, ü), dodany sufiks zawiera samogłoskę e (-ler)

Przykłady:

market – sklep, market    

marketler – sklepy, markety 

ev – dom   

evler – domy

diş – ząb    

dişler – zęby

şoför – szofer    

şoförler – szofer  

gün – dzień   

günler – dni

Prawda, że proste?

Oczywiście znajdzie się kilka wyjątków, ale na szczęście nie jest ich wiele ;)

saat – godzina, zegar   

saatler – godziny, zegary

kalp – serce   

kalpler – serca

sıhhat – zdrowie  

sıhhatler – zdrowia

Ostatni przykład jest raczej ze starszego języka, nie wykorzystywany zazwyczaj w normalnym znaczeniu słowa zdrowie. Częściej używa się w formie powiedzenia:

Sıhhatler olsun!

Turcy mówią to osobie, która nabyła coś nowego, albo wróciła od fryzjera z nową fryzurą ;)

Większość tureckich powiedzeń (a Turcy mają ich sporo) trudno dosłownie przetłumaczyć. Olsun pochodzi od czasownika olmak znaczącego być. Czasownik ten jest jednak trochę inaczej używany niż w naszym języku, ale o tym więcej później ;)

Olsun można rozumieć jako niech będzie. Niech będzie zdrowie. Życzę Ci abyś w zdrowiu korzystał z nowej rzeczy.

Co ciekawe, powiedzenie to jest również kierowane do osoby, która właśnie wzięła prysznic J

Ucząc się tureckiego trzeba być trochę elastycznym i nie skupiać się na dosłownym tłumaczeniu czy szukaniu tłumaczenia idealnego. Jeśli nie umiesz przetłumaczyć, ale rozumiesz – jest dobrze! J

Poniżej wideo z poprawną wymową wszystkich wyrazów, wysłuchaj koniecznie. A po zapoznaniu się z tematem wykonaj zadania, które znajdziesz klikając w poniższy link:

ĆWICZENIE "JAK DOBRZE ZNASZ LICZBĘ MNOGĄ W JĘZYKU TURECKIM"

Güle güle,

Karolina